Η χρήση του ChatGPT για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού στο δημοτικό σχολείο

Εργασία της Μυρτώ Γιαννάκη

Επιβλέπων Καθηγητής: Δαβαλάς Αθανάσιος

Η παρουσία εργασία με τίτλο “Η χρήση του ChatGPT για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού στο δημοτικό σχολείο” γράφτηκε στα πλαίσια του προγράμματος ” Chat GPT Power User ” που συνδιοργανώνουν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Εργαστήριο ΤΠΕ Ήρων.

Η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και η χρήση του ChatGPT έχει αλλάξει τον τρόπο που διάφορα επαγγέλματα διαδρούν με την τεχνολογία. Η δημιουργία της εταιρίας OpenAI το 2015 στο Σαν Φρανσίσκο διαδραμάτισε καίριο ρόλο στον τρόπο που οι χρήστες αλληλεπιδρούσαν μέχρι τότε με την Τεχνητή Νοημοσύνη, καθώς επέτρεψε σε χρήστες χωρίς ιδιαίτερη εξοικείωση να χρησιμοποιήσουν αυτό το εργαλείο.

Αυτό έγινε μέσα από τα προϊόντα που δημιούργησε. Το 2018 που κυκλοφόρησε το πρώτο μοντέλο γλωσσικής επεξεργασίας βασισμένο στη μεθοδολογία Generative Pre-Trained Tranformer (GPT). Ανά χρόνο κυκλοφορούσε και από ένα βελτιωμένο μοντέλο του, για να φτάσουμε μετά από 3 επανεκδόσεις και 4 χρόνια στο ChatGPT 4, ένα μοντέλο που μπορεί να επεξεργαστεί έως και 25.000 λέξεις κειμένου, να αλληλεπιδράσει με εικόνες και να παράγει 40% περισσότερο τεκμηριωμένες απαντήσεις. Κατ’ επέκταση το τελευταίο αυτό μοντέλο της OpenAI ξεπερνάει τον προκάτοχό του σε 3 κρίσιμους τομείς, τη δημιουργικότητα, την οπτική εισροή και το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα βραχύχρονης μνήμης.

Το εργαλείο αυτό δε μπορούσε να μείνει αναξιοποίητο στον τομέα της εκπαίδευσης. Η σημαντικότητα προκύπτει καθώς το παιδί, ως ο μελλοντικός πολίτης, οφείλει να είναι ενημερωμένο και κατά το δυνατόν εξοικειωμένο με τη χρήση του ChatGPT. Οι μαθητές μπορούν να λάβουν γνώση για όποιο ζήτημα επιθυμούν. Μπορούν ακόμα να βρουν ιδέες για κάτι, να κάνουν περίληψη, να ελέγξουν την ορθογραφία και τη γραμματική σε οποιαδήποτε γλώσσα.

Επίσης, δεδομένου ότι η εκπαίδευση προσαρμόζεται στα κοινωνικά δεδομένα της εποχής που παρέχεται, οφείλει να συμβαδίζει με την σύγχρονη τεχνολογία. Από την πλευρά των εκπαιδευτικών, αποτελεί ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στη φαρέτρα του εκπαιδευτικού, καθώς μέσα από αυτό μπορεί εύκολα να δημιουργήσει και να παραμετροποιήσει απλό κείμενο, βίντεο, quiz ή παρουσιάσεις.

Δε θα πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι η εκπαίδευση που μπορεί να παράσχει είναι πιο προσωποποιημένη, με αποτέλεσμα να διατηρεί υψηλά το ενδιαφέρον των μαθητών και το κίνητρο για συμμετοχή. Η εκπαίδευση αυτή, οδηγεί σε αύξηση των επιδόσεων των μαθητών σε διάφορους τομείς και των επιπέδων ικανοποίησής τους.

Ωστόσο, παρά τα θετικά χαρακτηριστικά του, η χρήση του δεν μπορεί να θεωρηθεί πανάκεια. Αυτό γιατί οι πηγές στις οποίες βασίζεται είναι συγκεκριμένες και έτσι μπορεί εύκολα να δημιουργηθεί μεροληψία, εξαιτίας της μη συμπερίληψης κοινωνικών προκαταλήψεων και διακρίσεων για συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού. Το αρνητικό αυτό σημείο θα αρθεί, όταν γίνει εφικτό να συμπεριληφθεί αισθητά μεγαλύτερος όγκος πηγών για το ίδιο το ChatGPT.

Ακόμα, θα πρέπει να διατηρηθεί ένα μέτρο στη χρήση του από τους μαθητές, έτσι ώστε να μην αντικαταστήσει την δική τους προσωπική έρευνα για κάποιο θέμα, αλλά απλά να την συμπληρώσει. Η υπερβολική χρήση του για αυτό το σκοπό από μαθητές, θα μπορούσε να αποφέρει αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα, με απώλεια ενδιαφέροντος και κινήτρου για μάθηση.

Τέλος, πολύ σημαντική είναι η ισότιμη πρόσβαση σε αυτήν την τεχνολογία. Δεδομένου ότι υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση προσβασιμότητας στην υλικοτεχνική υποδομή και εξοπλισμό που διαθέτουν οι μαθητές και τα ίδια τα σχολεία, θα ήταν άνισο να διατίθεται το συγκεκριμένο εργαλείο μόνο για μια μερίδα μαθητών, καθώς έτσι θα αυξανόταν το ψηφιακό χάσμα μεταξύ κάποιων μαθητών.

Ένα ακόμα ζήτημα που ανακύπτει από τη χρήση του ChatGPT στον τομέα της εκπαίδευσης, είναι η χρήση του ως πηγή για ερευνητικές εργασίες και άρθρα. Κάτι τέτοιο είναι ηθικά ασύμβατο, καθώς τα αποτελέσματα που παράγει το ChatGPT μπορεί να μην είναι ορθά -λόγω μεροληψίας όπως αναφέρθηκε παραπάνω- και σίγουρα δεν μπορεί να αναληφθεί η ευθύνη από το συγγραφέα για την εγκυρότητα όλων των πιθανών στοιχείων και πτυχών που έχουν διαμορφωθεί από το ChatGPT.

Κατά παρόμοιο τρόπο δεν μπορεί εύκολα να γίνει διάκριση ανάμεσα σε υλικό που έχει παραχθεί από τον ίδιο το μαθητή ή από το ChatGPT, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη και αμφιλεγόμενη η αξιολόγηση κυρίως φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ChatGPT μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς. Για την αναζήτηση των κατάλληλων ασκήσεων, οι εκπαιδευτικοί μπορεί να αφιερώνουν πολλές ώρες, προσπαθώντας να σκεφτούν και να δημιουργήσουν το υλικό που χρειάζονται, χρησιμοποιώντας διάφορες παραμέτρους. Με το ChatGPT ο χρόνος αυτός ελαχιστοποιείται.

Για την απόδειξη της παραπάνω άποψης, έγινε προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί το ChatGPT για το μάθημα της Γλώσσας και συγκεκριμένα για την εξάσκηση στη χρήση ουσιαστικών ονομαστικής και αιτιατικής ενικού αριθμού μέσα σε προτάσεις.

Σε πρώτο στάδιο, η οδηγία που δόθηκε ήταν «θα ήθελα να μου γράψεις 10 μικρές απλές προτάσεις στις οποίες θα λείπει ένα ουσιαστικό και το άρθρο που το συνοδεύει. Το άρθρο και το ουσιαστικό να είναι σε ονομαστική ή αιτιατική ενικού, αρσενικού ή θηλυκού γένους.»

Ωστόσο τα αποτελέσματα που έδωσε δεν ήταν σύμφωνα με αυτά που χρειαζόντουσαν, καθώς είχαν παραληφθεί τα άρθρα και τα ουσιαστικά είχαν ποικίλους συντακτικούς ρόλους, με αποτέλεσμα να καθιστούν τη χρήση τους στο σχεδιασμό του συγκεκριμένου μαθήματος ανέφικτο (βλ. Εικόνα 1).

Σε δεύτερο στάδιο, διασαφηνίστηκε ο ρόλος του ουσιαστικού με την οδηγία «θα ήθελα το ουσιαστικό να έχει το ρόλο υποκειμένου, αντικειμένου ή κατηγορούμενου.». Ούτε και αυτή η οδηγία είχε το κατάλληλο αποτέλεσμα, καθώς τα άρθρα εξακολουθούσαν να λείπουν ή να είναι σε μη εύκολα αναγνωρίσιμη μορφή (να είναι εμπρόθετα).

Ως εκ τούτου, τα αποτελέσματα δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως διδακτικό υλικό σε μαθητές της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας με το συγκεκριμένο διδακτικό στόχο (βλ. Εικόνα 2).

Σε τρίτο στάδιο, ζητήθηκε τα άρθρα να είναι οριστικά και να μην παραλείπονται, καθώς η αρχική οδηγία που είχε δοθεί μάλλον μπέρδεψε το ChatGPT με αποτέλεσμα οι προτάσεις που έχει παράγει να μην είναι κατανοητές.

Τα αποτελέσματα που έδωσε και πάλι δεν ήταν τα προσδοκώμενα, καθώς για κάποιο λόγο τα ρήματα ήταν όλα σε α’ ενικό, με αποτέλεσμα το υποκείμενο να εννοείται και να παραλείπεται, τα ουσιαστικά δεν συνοδεύονταν απαραίτητα από άρθρα και έτσι δεν υπήρχε ικανός αριθμός ουσιαστικών σε ονομαστική και αιτιατική για να εξασκηθούν τα παιδιά στο αντικείμενο αυτό (βλ. Εικόνα 3).

Στο επόμενο στάδιο, λαμβάνοντας υπόψιν τα σφάλματα που είχαν γίνει στα προηγούμενα στάδια με την υπαγόρευση της οδηγίας, γράφτηκε εκ νέου μια οδηγία ως εξής: «Ας προσπαθήσουμε πάλι. Θα ήθελα να μου γράψεις 10 νέες απλές συντακτικά προτάσεις με υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο ή κατηγορούμενο. Το υποκείμενο, το αντικείμενο και το κατηγορούμενο να είναι ουσιαστικό σε γένος αρσενικό ή θηλυκό, σε αριθμό ενικό.

Το άρθρο που το συνοδεύει να είναι οριστικό και όχι εμπρόθετο.». Οι προτάσεις που ήλθαν ως αποτέλεσμα σε αυτήν την οδηγία ήταν σαφώς πολύ πιο κοντά στο στόχο, ωστόσο εξακολουθούσαν να υπάρχουν προτάσεις στις οποίες υπήρχαν συντακτικά στοιχεία που οι μαθητές δε γνωρίζουν και θα ήθελα να παραλειφθούν. (βλ. Εικόνα 4).

Στο τελευταίο στάδιο, σε μια προσπάθεια το αποτέλεσμα να είναι το αρχικά επιθυμητό, δόθηκε η οδηγία «πολύ καλά! Θα ήθελα ωστόσο κάθε πρόταση να είναι απλή, όχι επαυξημένη ή σύνθετη, να έχει σίγουρα ένα υποκείμενο και ένα αντικείμενο ή κατηγορούμενο.».

Το αποτέλεσμα δικαίωσε την επιμονή του χρήστη-εκπαιδευτικού, καθώς οι προτάσεις που παρήχθησαν είχαν ακριβώς τα στοιχεία που χρειάζονταν, χωρίς επιπλέον στοιχεία, κάτι που βοηθάει στην εξάσκηση για την κατάκτηση του συγκεκριμένου μαθησιακού αντικειμένου. (βλ. Εικόνα 5).

Από την παραπάνω αναφορά σε μία χρήση του ChatGPT στην εκπαίδευση από τη μεριά του εκπαιδευτικού, φαίνεται πόσο μπορεί να υποστηριχθεί το έργο του, στην εύρεση κατάλληλου υλικού. Δεδομένου ότι η διδασκαλία είναι επι παντώς επιστητού και για κάθε ηλικιακή ομάδα, οι χρήσεις του καθιστώνται άπειρες. Μοναδική παράμετρος η σωστή οδηγία, όσο το δυνατόν πιο σαφής και κατανοητή.

Ο επανασχεδιασμός του χώρου της διδασκαλίας μέσω του ChatGPT, παρέχει εκπαιδευτική υποστήριξη, συμβάλλει στο έργο και την προετοιμασία των εκπαιδευτικών και εμπνέει τους μαθητές. Είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τη σύγχρονη εκπαίδευση.