Καινοτομία τι είναι;

Τι είναι η καινοτομία;

Καινοτομία τι είναι; 

Τι είναι καινοτομία.

 

Η ετυμολογία της σύνθετης λέξης, καινοτομία, προκύπτει από τις λέξεις «καινός δηλαδή καινούργιος και της λέξης τομή δηλαδή χάραξη. Συνεπώς μας παραπέμπει τόσο στην διαδικασία όσο και στο αποτέλεσμα της.

Η καινοτομία, τους τελευταίους αιώνες, έχει αποτελέσει τον μοχλό οικονομικής ανάπτυξης  ιδίως από την Βιομηχανική επανάσταση και μετά. Η διττή έννοια του όρου, σημαίνει την δυνατότητα να κάνει κάποιος «πράγματα με διαφορετικό πιο αποτελεσματικό τρόπο» ή «διαφορετικά πράγματα από ότι ήταν σε θέση να κάνει στο παρελθόν».

Οι προκλήσεις όπως, η μείωση του κύκλου της ζωής των προϊόντων, η μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων και επιλογών που μπορεί να έχει στην διάθεση του ο καταναλωτής, η παγκοσμιοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας είναι αυτό που έκανε την σημασία της καινοτομίας στις δυτικές οικονομίες να είναι καθοριστική.

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ο ρόλος της καινοτομίας είναι καταλυτικός στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων όπως στην βελτίωση του προσδόκιμου και στην ποιότητα της ζωής ή αυτά που αφορούν την κλιματική αλλαγή.  Σε ένα πιο στενό πλαίσιο όπως είναι αυτό μίας επιχείρησης αποτελούν, βασικά στοιχεία του επιχειρηματικού γίγνεσθαι, η καινοτομία και ο μετασχηματισμός.

¨Όπως αναφέρετε στο σύγγραμμα του Σπανού Ι. (2013), στο εγχειρίδιο του ‘Οσλο  στην Τρίτη έκδοση του και σε συνεργασία με Eurostat (2005) , η καινοτομία έχει τον εξής ορισμό: «Είναι η υλοποίηση ενός νέου ή σημαντικά βελτιωμένου προϊόντος -αγαθού ή υπηρεσίας- ή μιας παραγωγικής διαδικασίας ή μιας νέας μεθόδου μάρκετινγκ ή μιας νέας οργανωτικής μεθόδου στις επιχειρησιακές λειτουργίες ή ενός νέου τρόπου οργάνωσης της εργασίας ή τέλος, η διαμόρφωσης νέων σχέσεων με εξωτερικούς συνεργάτες»

Επίσης στο εγχειρίδιο του Οσλο, ως προς τον βαθμό πρωτοτυπίας μιας καινοτομίας διαχωρίζεται σε τρείς κατηγορίες:

  1. Να είναι μια καινοτομία «νέα για την επιχείρηση» (new to the firm)
  2. «Νέα για την συγκεκριμένη αγορά στην οποία απευθύνεται ή στον κλάδο» (new to the market)
  3. Ή να είναι μία ριζική καινοτομία η οποία να είναι «νέα σε παγκόσμια κλίμακα» (new to the world).

Συνεπώς καινοτομία , είναι  μία αλλαγή στην οποία οι επιχειρήσεις  αξιοποιώντας την γνώση, την τεχνολογία και την εμπειρία τους, δημιουργούν νέα προϊόντα ή υπηρεσίες οι οποίες καλύπτουν τις ανάγκες των πελατών τους, προσθέτοντας ταυτόχρονα αξία, σε αυτά που ζητάει ο πελάτης, το θεωρεί χρήσιμο και είναι διατεθειμένος να πληρώσει γι αυτό.

Για τον λόγο αυτό, στο αβέβαιο και γρήγορα μεταβαλλόμενο περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις, χρειάζεται να έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για να επιβιώσουν.  Για να είναι ανταγωνιστική και προπάντων βιώσιμη,  μία επιχείρηση χρειάζεται να είναι σε συνεχή έρευνα και αναζήτηση νέων καινοτόμων αγαθών ή υπηρεσιών.

Δηλαδή να εισάγουν κάτι νέο, πρωτότυπο και διαφορετικό από ότι ήδη υπάρχει. Είναι απαραίτητο πλέον να έχουν δημιουργικές ιδέες και δημιουργικές στρατηγικές δράσης έτσι ώστε να επιλύουν προβλήματα.

Σε αυτό είναι απαραίτητο η δημιουργική σκέψη, η οποία μπορεί να διαδραματίσει έναν ουσιαστικό ρόλο στην καινοτομία, εάν αναπτύσσεται με συστηματικό τρόπο και η δημιουργικές ιδέες να αποτελέσουν το σημείο εκκίνησης μιας καινοτομίας. Η δημιουργική σκέψη βοηθάει στο να:

  • Γίνεται καλύτερη κατανόηση των καταστάσεων που είναι προβληματικές
  • Να δημιουργούνται πολλαπλές νέες λύσεις
  • Να εντοπίζονται πολλά προβλήματα
  • Να προβλέπονται θέματα που θα προκύψουν στο μέλλον και να εξετάζονται οι εναλλακτικές τους λύσεις.

Καινοτομία και Εφεύρεση

 

Καινοτομία τι είναι; Υπάρχει διαφορά μεταξύ της έννοιας της εφεύρεσης και της έννοιας της καινοτομίας. Η εφεύρεση αφορά την σύλληψη μίας ιδέας έως την πραγματοποίηση της χωρίς απαραίτητα να εισέλθει στην αγορά.

Η εφεύρεση από μόνη της δεν είναι καινοτομία.

‘Όταν γίνει  η διάχυση και πρακτική εφαρμογή της εφεύρεσης τότε έχουμε καινοτομία. Συνεπώς, η καινοτομία είναι όταν από την  ιδέα και την πραγματοποίηση της έχουμε οικονομικά αποτελέσματα.

‘Όταν δηλαδή μετατραπεί μία ιδέα σε εμπορεύσιμο προϊόν ή υπηρεσία, (καινοτομία = εφεύρεση  συν εμπορευματοποίηση) είτε σε μία νέα ή βελτιωμένη λειτουργική μέθοδο διανομής ή παραγωγής. Η καινοτομία όπως προ είπαμε, ως αποτέλεσμα μπορεί να είναι ριζική, όπως παραδείγματος χάριν η αναλογική φωτογραφική μηχανή με τα φιλμ και η ψηφιακή φωτογραφική μηχανή (DSLR) με τις κάρτες μνήμης και φωτογραφιών από κινητά, ή να είναι βελτιωτική  (παραδείγματος χάριν, η εισαγωγή μικροεπεξεργαστών 32 δυαδικών ψηφίων (bits) αντί των μικροεπεξεργαστών με 16 δυαδικά ψηφία (bits) στους ηλεκτρονικούς εξοπλισμούς.

Ο Schumpeter στην ερώτηση για ποίο λόγο οι επιχειρήσεις καινοτομούν ή για ποίο λόγο συμβαίνουν οι τεχνολογικές αλλαγές, αναφέρει,  ότι είναι γιατί οι επιχειρήσεις αναζητούν προσόδους. Αποτελεί πηγή πλεονεκτημάτων γι αυτόν που καινοτομεί ένα νέο τεχνολογικό εργαλείο.

Τύποι «νέων συνδυασμών» του Joseph Schumpeter

 

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Joseph Schumpeter  (1883-1950), όπως αναφέρει στο σύγγραμμα του ο Σπανός Ι., (2013), καινοτομία είναι κάτι νέο, ένα προϊόν ή μία υπηρεσία, αλλά όχι απαραίτητα κάτι τελείως καινούργιο. Μπορεί να είναι να είναι ένα προϊόν ή μία υπηρεσία το οποίο όμως, να είναι βελτιωμένο από την προηγούμενη έκδοση του.

Επίσης μπορεί να λύσει ένα πρόβλημα που υπάρχει στην επιχείρηση ή στην κοινωνία. Δεν απαξιώνει κατά ανάγκη το προηγούμενο προϊόν ή την υπηρεσία.

Υπάρχουν παρά πολλές μορφές καινοτομίας όπως π.χ. ένα νέο προϊόν/ υπηρεσία όπως προείπαμε, νέες πηγές εφοδιασμού, μία νέα ιδέα, είσοδος σε νέα αγορά, νέες παραγωγικές διαδικασίες δηλαδή θα μπορούσαμε να πούμε οτιδήποτε προσθέτει αξία σε μία επιχείρηση είτε στην κοινωνία.

Γενικά ο Schumpeter J. , από το 1934, ήταν ο πρώτος που τόνισε το πόσο σημαντικό ρόλο έχει η καινοτομία στην οικονομία και γενικότερα στην κοινωνία. Την περιγράφει ως μία διαδικασία ιστορική και μία αλλαγή μη αναστρέψιμη στον τρόπο με τον οποίο κάνουμε  πράγματα.

Ακόμη πρότεινε την δημιουργία νέων μεθόδων παραγωγής με καινοτόμους τρόπους και αυτό μέσα από την διαδικασία της «δημιουργικής καταστροφής», όπoυ οι δυνάμεις που δημιουργούνται από την αγορά και την βιομηχανία «καταστρέφουν» δηλαδή επαναπροσδιορίζουν τα παλιά επιχειρηματικά μοντέλα και τα αντικαθιστούν με άλλα, νεότερα και περισσότερο καινοτόμα από τα προηγούμενα.

Συνεπώς ο Schumpeter J. εστιάζει σε συνδυασμούς νέους αλλά προϋπάρχουσας γνώσης και όχι «στην νέα γνώση εκ του μηδενός». Ο «κύκλος της δημιουργικής καταστροφής» για το Schumpeter ξεκινάει με το βασικό κίνητρο για την καινοτομία, το οποίο είναι η προσδοκία κερδών.

Συμπερασματικά, «υποστήριξε ότι το αποτέλεσμα «νέων συνδυασμών» (novel combinations), είναι η καινοτομία (Σπανός, Ι.,2013).

Οι καινούργιοι αυτοί συνδυασμοί έχουν διάφορες μορφές όπως:

  • Εισαγωγή μίας νέας μεθόδου παραγωγής
  • Άνοιγμα μιας νέας αγοράς
  • Εισαγωγή ενός νέου προϊόντος/υπηρεσίας
  • Εξεύρεση μίας νέας πηγής πρώτων υλών ή εξαρτημάτων
  • Αλλαγή στον τρόπο οργάνωσης μίας επιχείρησης

Άλλος ένας ορισμός ίσως περισσότερο περιεκτικός και εναλλακτικός της έννοιας της καινοτομίας είναι o εξής:

«Καινοτομία είναι η ενσωμάτωση, ο συνδυασμός, η σύνθεση,  και εντέλει, η αξιοποίηση νέας γνώσης σε προϊόντα, υπηρεσίες, παραγωγικές (productive) ή διαχειριστικές διοικητικές (administrative) διαδικασίες

Μορφές καινοτομίας

 

Από το εγχειρίδιο του Οσλο, είδαμε ότι η καινοτομία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Όμως μπορούμε γενικά να μιλήσουμε για δύο προσεγγίσεις.

  • την καινοτομία που συνδέεται άμεσα με την τεχνολογία και ενσωματώνει βελτιώσεις και αλλαγές στα προϊόντα ή και στις παραγωγικές διαδικασίες
  • ή αυτή που συνδέεται έμμεσα με την παραγωγική διαδικασία και το προϊόν ή υπηρεσία και άμεσα με τους τρόπους με τους οποίους οργανώνονται οι επιχειρησιακές λειτουργίες όπως αλλαγές στην οργανωτική δομή, σε νέους τρόπους προώθησης και μάρκετινγκ.

Και σε αυτή την περίπτωση όμως μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο η τεχνολογία. Σε μία επιχείρηση, προσφέρουν νέες δυνατότητες  π.χ οι τεχνολογίες πληροφορικής που είναι σχετικές με την διαχείριση των σχέσεων με τους πελάτες (customer relationship management), να προσεγγίσει και να τμηματοποίηση την αγορά στην οποία απευθύνεται. ‘Έτσι λοιπόν οι επιχειρήσεις που θέλουν να επιβιώσουν χρειάζεται να έχουν προσαρμοστικότητα στις τεχνολογικές αλλαγές.

«Το να μην καινοτομείς ισοδυναμεί με θάνατο» (Freeman, 1982).

Από την βιομηχανία φασόν ενδύματος έως την αεροδιαστημική βιομηχανία, οι κύριοι παίχτες είναι αυτοί που έχουν επιδείξει την ικανότητα να καινοτομούν.

Η καινοτομία όμως είναι μία πολύπλοκη και εξαιρετικά αβέβαιη διαδικασία, η οποία χαρακτηρίζεται από μικρά ποσοστά επιτυχίας. Είναι πολλές οι αποτυχίες, δεκάδες, μπορεί και εκατοντάδες που αντιστοιχούν σε κάθε επιτυχημένο εμπορικά καινοτομικό προϊόν.

Καινοτομία στις Υπηρεσίες

 

Ο νέος κλάδος, η καινοτομία υπηρεσιών επιδιώκει να καινοτομεί σε άυλες δραστηριότητές της έτσι ώστε μία επιχείρηση που πουλάει προϊόντα να προσθέτει αξία σε αυτό που προσφέρει και να διαφοροποιείται από τον ανταγωνισμό. Είναι μία κρίσιμη διαδικασία η καινοτομία στις επιχειρήσεις η οποία αναλαμβάνει να διαχειριστεί την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών  οι οποίες να είναι σε θέση να βελτιώνουν την ικανοποίηση των πελατών τους και να αυξάνουν την κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Π.χ. Καινοτομία στις επιχειρήσεις είναι τα ερωτηματολόγια που  στέλνονται στους πελάτες για να ενημερωθούν για την γνώμη τους, για το προϊόν, την ταχύτητα εξυπηρέτησης  κ.α. είτε με email είτε με μήνυμα στο κινητό.

Καινοτομία μπορεί να αποτελεί επίσης ο τρόπος αποστολής ή και επιστροφής των προϊόντων. Οι τρόποι πληρωμής της παραγγελίας που δίνει ο πελάτης. Η παρουσίαση των προϊόντων με αναλυτικές πληροφορίες, σχετικά με τα χαρακτηριστικά του. Ενισχύουν την καινοτομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων οι νέες προοπτικές που δημιουργεί το διαδίκτυο (βάσεις δεδομένων, on line εργαλεία καινοτομίας κ.α.)

Σχετικά γίνεται εύκολα κατανοητό ότι μία καινοτομία βελτιώνει μια παραγωγική διαδικασία ή τα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος εν τούτοις δεν είναι το ίδιο προφανές όταν αυτό αφορά μία άυλη υπηρεσία. Κάποια άλλα παραδείγματα καινοτομιών σε υπηρεσίες είναι:

  • Καινοτομία είναι τα νέα «ηλεκτρονικά» καταστήματα των τραπεζών στα οποία ο πελάτης κάνει διάφορες συναλλαγές χωρίς την μεσολάβηση υπαλλήλου. Στα ΑΤΜ (Μηχανήματα Αυτόματων Συναλλαγών) ή διαδικτυακά, μέσω Win banking.
  • Διεξαγωγή τηλεφωνικών συνεντεύξεων μέσω υπολογιστή (computer-assisted telephone interviewing).
  • Ηλεκτρονικά καταστήματα στο λιανεμπόριο
  • Δυνατότητα εξόφλησης λογαριασμών διαφόρων υπηρεσιών μέσω διαδικτύου (e-billing)
  • Δυνατότητα έκδοσης διαφόρων πιστοποιητικών μέσω του διαδικτύου (gov.gr) κ.α.
  • Οι εφαρμογές όπως η taxi beat και η Uber για μετακινήσεις και άλλες υπηρεσίες που παρέχουν

Καινοτομίες στα προϊόντα

 

Ένα βελτιωμένο αγαθό ή υπηρεσία που εισήχθη στην αγορά και έχει σημαντικές διαφορές από τα προηγούμενα αγαθά ή υπηρεσίες της επιχείρησης αποτελεί μία καινοτομία προϊόντος.

Η καινοτομία αυτή του προϊόντος χρειάζεται να έχει σημαντικές βελτιώσεις στις επιδόσεις ή σε ένα ή σε περισσότερα χαρακτηριστικά του προϊόντος.  Κάποιες από αυτές είναι, οι βελτιώσεις σε λειτουργίες που ήδη υπάρχουν, το προϊόν να έχει γίνει πιο χρήσιμο για τον χρήστη, η προσθήκη νέων λειτουργιών κ.α.

Η καινοτομία στα λειτουργικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνει την αξιοπιστία του προϊόντος, τη διάρκεια ζωής, τεχνικές προδιαγραφές, την χρηστικότητα και την φιλικότητα στον χρήστη, την οικονομική απόδοση κατά την χρήση, λογισμικό, υλικά, την ποιότητα, την ευκολία και την προσιτότητα. Δεν είναι απαραίτητο να βελτιωθούν όλες οι λειτουργίες ή οι προδιαγραφές των επιδόσεων του. Μπορεί η προσθήκη μίας νέας λειτουργίας να συνδυάζεται με απώλεια στην απόδοση άλλων λειτουργιών ή σε κάποιες από τις επιδόσεις του προϊόντος.

Παραδείγματα καινοτόμων προϊόντων:

 

  • «H λάμπα με την κρυφή κάμερα ασφαλείας

Ο κατασκευαστής λαμπτήρων φωτισμού Bell & Wyson παρουσίασε μία λάμπα με ενσωματωμένη κρυφή κάμερα. Η χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας (11W) λάμπα LED – κάμερα διαθέτει υποδοχή TF και μικρόφωνο, ενώ στριμάρει περιεχόμενο σε tablet και smartphone μέσω Wi – Fi .

Η ιδέα πίσω από την καινοτομία είναι ότι οι επίδοξοι εισβολείς αγνοούν την διπλή φύση του λαμπτήρα φωτισμού, οπότε δεν θα επιδιώξουν να αποφύγουν την καταγραφή  από την κάμερα – λάμπα τοίχου ή οροφής. Φυσικά όπως και τα παραδοσιακά φώτα ασφαλείας, η νέα λάμπα θα μπορούσε να αποτρέψει την παραβίαση και την  είσοδο, καθώς δίνει την εντύπωση ότι κάποιος είναι στο σπίτι.»

  • Τα έξυπνα ρολόγια που έχουν πολλές λειτουργίες, εκτός από την ώρα να δίνουν

πληροφορίες για την φυσική κατάσταση και της υγείας του χρήστη, τις ώρες ύπνου του, τα βήματα που κάνει κ.α.

Καινοτομία στις διαδικασίες

 

Η εισαγωγή μίας νέας βελτιωμένης μεθόδου παραγωγής ή διανομής αγαθών είναι η  «διαδικαστική» καινοτομία. Αναφέρεται δηλαδή στον τρόπο παραγωγής και διανομής των προϊόντων και εισάγει σημαντικές αλλαγές στις μεθόδους που υιοθετεί μία επιχείρηση για την προσφορά αυτών. Αναφέρεται ακόμα  στα υλικά, στα εργαλεία, στο λογισμικό και στις τεχνικές.

Ο στόχος της καινοτομίας στις διαδικασίες είναι η μείωση του μοναδιαίου κόστους παραγωγής, διανομής ή την παραγωγή και διανομή νέων προϊόντων.

Η πραγματοποίηση της καινοτομίας στις διαδικασίες είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού της εμπειρίας, της ηγεσίας, του οράματος της επιχείρησης της ομαδικής εργασίας, της τεχνολογίας και των βέλτιστων πρακτικών. H ανώτερη επίδοση στην αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα είναι το αποτέλεσμα αυτής της καινοτομίας.

Ένα σχετικό παράδειγμα είναι η χρησιμοποίηση του διαδικτύου για τη διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού, στην οποία η διεκπεραίωση παραγγελιών, η τιμολόγηση και η παρακολούθηση γίνονται μέσω του διαδικτύου.

Και όπως λέει ο Schumpeter:

«Στην καπιταλιστική όμως πραγματικότητα, δε μετράει ο ανταγωνισμός των τιμών αλλά ο ανταγωνισμός για το νέο αγαθό, τη νέα τεχνολογία, την πηγή των προμηθευτών, το νέο τύπο οργάνωσης, ..ανταγωνισμός ο οποίος χτυπά όχι στα όρια των υπαρχουσών επιχειρήσεων αλλά στα θεμέλια τους και στην ίδια την λειτουργία» (Joseph A. Schumpeter, 1942)

Μην ξεχάσετε να δείτε τα προγράμματα σπουδών που παρέχουμε τόσο σε επίπεδο επαγγελματικών προγραμμάτων σχετικά με την καινοτομία

όσο και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Ψηφιακή Καινοτομία και Νεοφυής Επιχειρηματικότητα που παρέχουν από κοινού το ΕΜΠ και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου

 

Βιβλιογραφία

 

 

5/5 - (3 votes)

Αφήστε ένα Σχόλιο

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *