Η υπόθεση της \\”κόκκινης βασίλισσας\\” και ο ρόλος της έρευνας και της εκπαίδευσης για την χώρα μας
Στο γνωστό βιβλίο η \\”Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων\\” υπάρχει μια γνωστή φράση του συγγραφέα Lewis Carroll που είχε περιλάβει στο δεύτερο βιβλίο του
“Μες στον καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί”.
Βάσει αυτής για να παραμείνει κάποιος στην ίδια θέση πρέπει να τρέχει – κινείται προς τα εμπρός συνεχόμενα κατ’ αναλογία με τον δρομέα στον κυλιόμενο τάπητα που τρέχει συνεχώς για να ισορροπεί.
Γοητευτική φράση όπως όμως και κάθε (φαινομενική) παραδοξολογία που θέτουν σε δοκιμασία την λογική μας. Ας εξετάσουμε , εν συντομία όμως , αν αυτή κρύβει κάποιες δόσεις αλήθειας που μπορούμε να ενστερνιστούμε εξετάζοντας την πραγματικότητα στον τομέα της έρευνας και της εκπαίδευσης στην Ελλάδα του σήμερα.
Το ότι πολλά πράγματα είναι στάσιμα σε αυτόν τον χώρο στην χώρα μας είναι κοινό μυστικό. Αυτή η στασιμότητα όμως δεν οδηγεί σε μια αντίστοιχη στασιμότητα στους δείκτες των τομέων αυτών οι οποίοι καταγράφουν όλα αυτά τα χρόνια μια σημαντική υπαναχώρηση.
Εδώ εμφιλοχωρεί ο παραλληλισμός της υπόθεσης της Κόκκινης Βασίλισσας στην οποία οι βιολόγοι αναγνωρίζουν την πεμπτουσία της Εξελικτικής Βιολογίας. Προκειμένου οι οργανισμοί να μπορούν να επιβιώσουν σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον πρέπει με την σειρά τους και αυτή να εξελίσσονται παράλληλα με αυτό.
Αυτή ήταν η βάση της σκέψης που διατύπωσε στη δεκαετία του 70 τον εξελικτικό βιολόγο, Leigh Van Valen να διατυπώσει την υπόθεση της κόκκινης βασίλισσας («red queen hypothesis») μέσω της οποίας αποπειράθηκε κα εξηγήσει τον Νόμο της Εξαφάνισης που ο ίδιος είχε προτείνει.
Βάσει του νόμο αυτού, η πιθανότητα εξαφάνισης ενός είδους ή μιας μεγαλύτερης ταξινομικής ομάδας (λ.χ. γένους ή οικογένειας), είναι ανεξάρτητη από το χρονικό διάστημα που αυτή υπάρχει δηλαδή ότι μια παλαιότερη ομάδα δεν έχει ούτε μεγαλύτερη, ούτε μικρότερη πιθανότητα να επιβιώσει σε σχέση με μια νεότερη, με αποτέλεσμα η πιθανότητα εξαφάνισής της να παραμένει σε γενικές γραμμές σταθερή για χρόνια σε ένα δεδομένο πληθυσμό.
Ανοίγοντας μια σύντομη παρένθεση θα μπορούσαμε να πούμε ότι η υπερχιλιετής παρουσία του Ελληνισμού δεν εγγυάται την παρουσία του στο διηνεκές. Πόσοι μεγάλοι πολιτισμοί εξάλλου δεν έχουν χαθεί μέσα στο διάβα των αιώνων; Κλείνω αυτή την σύντομη παρένθεση και συνεχίζω στην σκέψη του Van Valen
Για να εξηγήσει λοιπόν τον νόμο της εξαφάνισης προχώρησε στην διατύπωση της υπόθεσης της κόκκινης βασίλισσας όπου κατέδειξε ότι κάθε είδος για να μην αφανισθεί πρέπει να βρίσκεται σε έναν ατέρμονα «αγώνα δρόμου» εξελικτικής προσαρμογής.
Τα θηράματα και τα τέκνα τους καλλιεργούν την δυνατότητα να τρέχουν γρηγορότερα από τους γεννήτορες τους. Αυτό όμως αναπόφευκτα και νομοτελειακά θα ασκήσει επιλεκτική εξελικτική πίεση και στους θηρευτές τους, ώστε να ευνοηθούν όσοι από αυτούς τρέχουν επίσης γρηγορότερα από τους γονείς τους και άρα μπορούν να συνεχίσουν να καταδιώκουν με επιτυχία τα πιο γρήγορα πλέον θηράματα τους.
Μέσω αυτής της εξελικτικής και παράλληλης διαδικασίας στην φύση , στην οποία δεν ν υπάρχει στατικό σημείο εξελικτικής ισορροπίας , κανένα είδος δεν μπορεί να αποκτήσει ένα μόνιμο και καθοριστικό προβάδισμα έναντι του άλλου. Κάθε βελτίωση στην άμυνα του θηράματος συνεπάγεται και από μια βελτίωση στις επιθετικές δεξιότητες του θηρευτή.
Αυτό διατηρεί τις ισορροπίες σε ένα κόσμο με περιορισμένους φυσικούς πόρους και όποιο είδος δεν καταφέρνει να ανταπεξέλθει σε αυτή την διαδικασία απλά \\”αποσύρεται\\” από την φύση.
Στο σημείο αυτό έχει μεγάλη αξία να αναφέρουμε την άποψη Αμερικανών Ακαδημαϊκών για την σημασία της διδασκαλίας της Εξέλιξης όπου αναφέρουν ότι:
Το να αποδεχτούμε την πιθανότητα της μεταβολής και να αντιμετωπίσουμε τις μεταβολές ως ευκαιρίες και όχι ως απειλές, είναι το σημαντικό μήνυμα και η πρόκληση του μαθήματος της Εξέλιξης.
Πιστεύω ότι φίλε αναγνώστη ήδη ξέρεις προς τα που βαδίζω και δεν σκοπεύω να καθυστερήσω περαιτέρω για να εισέλθω στο δια ταύτα.
Στην χώρα αυτή ,για μια σειρά λόγων, στον τομέα της έρευνας και της εκπαίδευσης έχουμε μείνει πίσω. Πίσω σε σχέση με ένα κόσμο που εξελίσσεται διαρκώς.
Δεν αναφέρομαι στις μεγάλες παραδοσιακές δυνάμεις στον τομέα αυτό. Αναφέρομαι στις χώρες του πάλαι ποτέ Ανατολικού μπλοκ. Αναφέρομαι στην γειτονιά μας στην Ευρώπη , στα Βαλκάνια ακόμα και κοιτώντας τους γείτονες μας στην Ανατολή Τούρκους.
Πόσες φορές δεν είδαμε ,όχι μόνο στην ιστορία εθνών – κρατών, αλλά και στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική ιστορία επιβίωσης επιχειρήσεων και οργανισμών η ιεραρχία δυνάμεων να ανατρέπεται ;
Ποιος θυμάται το myspace την περίοδο της διαδικτυακής του παντοδυναμίας που θεωρούσε το Friendster ως τον αντίπαλο του μέχρι που ήρθε το Facebook και το σάρωσε;
Στη ζωή πολλά πράγματα μπορούν να παραλληλιστούν και να γίνουν διδακτικά, όπως λ.χ. η εξέλιξη των ειδών με την πολιτισμική εξέλιξη του ανθρώπου, η οποία ανατροφοδοτεί την πρώτη.
Μείναμε πίσω όχι γιατί δεν κινηθήκαμε προς τα μπροστά αλλά γιατί κινηθήκαμε πιο αργά σε σχέση με τους υπόλοιπους παίκτες στο ευρωπαϊκό και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Αγκυλώσεις του χθες που πληρώσαμε αφού δεν έγιναν στον τόπο μας οι αναγκαίες «εξελικτικές» προσαρμογές όταν έπρεπε καθώς θυσιάστηκαν στον βωμό του πολιτικού κόστους . Δεν είναι όμως σκοπός μου να καυτηριάσω ένα εχθές που όλοι όσοι ζούμε σε αυτό τον τόπο το γνωρίζουμε.
Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο μια. Να τρέξουμε με γρηγορότερους ρυθμούς στον επιταχυνόμενα κυλιόμενο πολιτικό ευρωπαϊκό και παγκόσμιο τάπητα για να αναπληρώσουμε αρχικά τις χαμένες προσαρμογές μας, οικονομικές, πολιτικές αλλά και εθνικές.
Πιο καλύτερο όχημα από αυτό για την πρόοδο μιας χώρας από αυτό; Όπως είχα τονίσει σε άρθρο μου παλαιότερα ότι χωρίς σοβαρή επένδυση στην οικονομία γνώσης κάθε κίνηση μας θα είναι ένα βήμα μπροστά και δυο πίσω. (μπορείτε να το διαβάσετε εδώ )
Σαν Εργαστήριο ΤΠΕ Ήρων προσπαθούμε να κάνουμε την διαφορά στο μέτρο που μας αναλογεί.
Προσπαθώντας να δικτυώσουμε τους ερευνητές από όλα τα επιστημονικά πεδία μέσα από το researchersbook.gr ( μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ)
Στηρίζοντας την πόλη που μας φιλοξενεί , την πόλη του Ζωγράφου με ένα Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της.
Στήνοντας δυο επιστημονικά περιοδικά , το Infopolis Journal και το επιστημονικό περιοδικό Σύγχρονη Κοινωνία Εκπαίδευση και Ψυχική Υγεία (Σ.Κ.Ε.Ψ.Υ) προσπαθώντας να συμβάλλουμε περαιτέρω στην διάδοση της γνώσης
Με την διοργάνωση δωρεάν σεμιναρίων και συνεδρίων έχοντας πρόσφατο το Συνέδριο μας που έγινε διαδικτυακά στις 5 και 6 Ιουνίου σε συνεργασία με το Εργαστήριο Οικονομικής Γεωγραφίας, Περιφερειακής Ανάπτυξης και Χωροταξικού Σχεδιασμού και τα Προγράμματα Ψυχικής Υγείας του Πανεπιστημίου Αιγαίου όπως και την ενημερωτική ημερίδα για τα μεταπτυχιακά προγράμματα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Αιγαίου με αντικείμενο την Ψηφιακή Καινοτομία και την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Μπορείτε να δείτε σχετικά βίντεο στο κανάλι μας στο Youtube κάνοντας κλικ εδώ
Μια σειρά ενεργειών στην οποία η εταιρεία κατασκευής ιστοσελίδων dreamweaver.gr μας χάρισε και μας χαρίζει την απλόχερη υποστήριξη της
Όμως η λύση δεν βρίσκεται στην ασημαντότητα μας. Βρίσκεται στους θεσμικούς φορείς της χώρας μας. Οι οποίοι όταν κατανοήσουν το μάθημα της κόκκινης βασίλισσας θα μπορέσουν να κάνουν όλες τις απαραίτητες κινήσεις. Με μέθοδο , σύστημα και διάρκεια.
Χωρίς μαγικά ραβδιά αλλά με σκληρή και μεθοδική εργασία. Αλλιώς φοβάμαι ότι το μόνο μαγικό ραβδί που θα γνωρίσουμε είναι εκείνο της Κίρκης που θα μας μετατρέψει στο συμπαθέστατο κατ\\\’ τα άλλα θηλαστικό που όλοι μας γνωρίζουμε.
Για το Εργαστήριο ΤΠΕ Ήρων.
Θανάσης Δαβαλάς